Foto: Mapfactory

Over Bewonersvereniging ‘Hart van Alkmaar’

Doel van de vereniging is het bewaken en bevorderen van de leefbaarheid, de (verkeers-) veiligheid, het milieu en het historisch karakter van een gedeelte van de binnenstad van Alkmaar.

De vereniging heeft als werkgebied het gedeelte van de binnenstad van Alkmaar dat wordt omsloten door Geestersingel, Kennemersingel, Baansingel en het Noord-Hollands Kanaal.

Het lidmaatschap staat open voor personen die wonen of werken in dat gebied. Anderen zijn welkom als begunstiger. De contributie en de donatie bedraagt €10 per jaar.

Bewonersvereniging ‘Hart van Alkmaar’ is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 4063557.

Geschiedenis

In het begin van de jaren zestig was er een plan ontworpen dat Alkmaar zou opstoten in de vaart der volken: “het basisplan” van stadsontwerper Wieger Bruin.

De eerste uitwerking daarvan – de bouw van een nieuwe brug over de Oudegracht – naast de plek van de oude brug die het Groot Nieuwland en het Klein Nieuwland met elkaar verbond – bracht een toekomst nabij waarvan vele huiverden.

Een groot deel van het Oostelijk Stadsdeel zou vallen onder de sloophamer en veel grachten zouden worden gedempt. Een groot deel van wat een authentieke binnenstad was zou verdwijnen. Was dat wel verstandig…moest dat wel gebeuren….steeds meer mensen hadden hun bedenkingen. Bij een aantal mensen in het Oostelijk Stadsdeel begon de weerzin te groeien.

Begin jaren zeventig verenigden een aantal mensen zich in een werkgroep om aan hun omgeving maar ook aan de gemeente duidelijk te maken dat zij de toekomstige ontwikkelingen niet zagen zitten en dat zij zich wilden inzetten om het oostelijk stadsdeel a. te behouden en b. er voor te zorgen dat het oostelijk stadsdeel na jaren van verval weer opgeknapt zou kunnen worden.

Het idee om het oostelijk stadsdeel te behouden in plaats van te slopen kreeg weerklank bij een aantal belangrijke ambtenaren. Samen met de bewoners zorgden zij ervoor dat het roer omging.

Afbeelding: entoen.nu

Afbeelding: Collectie Regionaal Archief Alkmaar

Het ontstaan van de werkgroep

De werkgroep kreeg een naam: Werkgroep Sanering Oostelijk Stadsdeel 1, oftewel de Werkgroep SOS.

Voor een foto van de SOS-vertegenwoordigers van het eerste uur, om de tafel gezeten met de notabelen van die tijd, zie de ‘Eregalerij’.

In het begin van de jaren zeventig kwam het proces in een stroomversnelling. Gestimuleerd door de ambtenaren Blind en Gremmee en wethouder Piet IJssels werd er in samenwerking met het externe bureau Geoproject een inventarisatie gemaakt hoe het oostelijk stadsdeel er aan toe was en wat er moest gebeuren om het weer opgeknapt te krijgen.

In 1976 kreeg het toekomstige project een juridische vorm door het “Globale Bestemmingsplan Oostelijk Stadsdeel 1″. De sanering van het Oostelijk Stadsdeel kon beginnen.

In Den Haag kregen Geoproject en de gemeente Alkmaar onder aanvoering van wethouder Piet IJssels het voor elkaar een financiering te vinden om het oostelijk stadsdeel een complete facelift te geven.

De Interim Saldo Regeling ging er voor zorgen dat de grachten zouden worden voorzien van nieuwe walmuren. De bruggen zouden worden gerenoveerd. Bedrijven zouden worden verplaatst. Er werd nieuwbouw gepland in de omgeving van Keizerstraat en Fnidsen, in de omgeving van de Laurentiuskerk en in de omgeving van de Spanjaardstraat en Mosterdsteeg. De bestrating en riolering werden vernieuwd. Interne parkeerterreinen moesten ervoor zorgen dat de toevloed van auto’s een plek zouden krijgen.

De bestaande panden die zouden blijven werden onderverdeeld in 3 categorieën Monument, Beeldbepalend en Indifferent. Voor de renovatie van deze panden werden forse subsidies betaald via de Interim Saldo Regeling. Voor de monumenten 65 %, de beeldbepalende panden 50% en de andere panden 40%.

Luttik Oudorp en de Wortelsteeg

Vooral het gebouw op de hoek van het Luttik Oudorp en de Wortelsteeg geeft blijk dat het niet altijd rozegeur en maneschijn was in de ontwikkeling van de sanering van hetOostelijk Stadsdeel.

Tijdens dit proces kreeg de inspraak een vorm die zich tot dan toe nog nergens had voor gedaan. Bewoners via de werkgroep SOS en bedrijven via hun belangenclub COOS waren in permanent overleg met de gemeente en andere groepen om de sanering handen en voeten en vorm te geven.

Overlegstructuren met namen als Deelprojecten en Subsidies, Werk en Uitvoering en de Grote Werkgroep zijn jaren bezig geweest om alle werkzaamheden te bedenken te ontwerpen en er voor te zorgen dat ze werden uitgevoerd en gefinancierd.

De Werkgroep SOS 1 werd in november 1980 een rechtspersoon. Op 17 november 1980 werd de vereniging: ”Werkgroep Sanering Oostelijk Stadsdeel 1″ opgericht en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.

In de loop der jaren werden alle projecten die in het begin van de jaren zeventig werden bedacht ook daadwerkelijk uitgevoerd. Op zich al een klein wonder.

Foto: J. Elsinga, Fotocollectie Monumentenzorg gemeente Alkmaar

Foto: Provinciale Planologische Dienst van Noord Holland

Het Veneetse Hof

Via het deelbestemmingsplan Keizerstraat en Omgeving werd er – na sloop van niet teredden panden – nieuwbouw gepleegd in de Keizerstaat, Fnidsen en de St- Annastraat en ontstond de nieuwe straat Het Veneetse Hof, inclusief 3 inpandige parkeerterreintjes en een inpandige speelplaats.

De hypotheekrente was begin jaren ’80 onwerkelijk hoog, op zijn hoogste stand 12,9%. Dat heeft onder meer tot gevolg gehad dat de bouwplannen die toen werden ontworpen en uitgevoerd niet tot de allermooiste behoorden omdat ze tot op de bodem werden uitgekleed om de financiering mogelijk te maken.

De werkgroep SOS was betrokken bij al deze projecten en moest soms keuzes maken.

De werkgroep ging akkoord met de bouw van het semi-flatgebouw aan de Wortelsteeg, omdat er anders een nachtclub zou worden gevestigd, maar kreeg het ook voor elkaar dat het parkeerplein aan de Wortelsteeg gestalte kreeg en het niet werd volgebouwd.

Bij de uitvoering van deze projecten werd ook de riolering en de bestrating vernieuwd. In de beginjaren tachtig werden de walmuren van het Luttik Oudorp vernieuwd, de bruggen gerenoveerd – de St Annastraatbrug werd monument – en een nieuwe Rotorenbrug gebouwd.

Tegelijkertijd werden de panden aan de grachten en de tussenliggende straten die behouden waren gebleven in een recordtempo gerenoveerd. Iets later in de tijd werd een kant van de Herenstraat gerenoveerd, kreeg de Torenburg en de Dirk Duivelsweg nieuwbouw.

De werkgroep ging ook akkoord om een aantal nog te bouwen inpandige parkeerplaatsen die waren opgenomen in de planvorming, onder te brengen in de nieuw te bouwen parkeergarage Karperton en deze op die manier mogelijk te maken.

Ook geen rozengeur en maneschijn op de Achterdam waar zeer tot ongenoegen van de werkgroep de prostitutie zich langzaam maar zeker een plaats verwierf totdat de toenmalige burgemeester Pop het plan opvatte om er pilotproject van te maken en de hele Achterdam overdroeg aan de prostitutie. De effecten hiervan dreunen door tot op de dag van vandaag.

Ook de toenemende verkeersdruk op de Bierkade was tot voor kort een speerpunt van de werkgroep en het heeft zeker 20 jaar geduurd voordat de geesten rijp waren gemaakt om aan deze mistoestand een einde te maken.

In de loop der jaren – tijdens en na de rehabilitatie van het Oostelijk Stadsdeel – heeft de werkgroep zich bezig gehouden met een aantal zaken die direct betrekking hadden op het woon- en leefmilieu van de directe omgeving, zoals daar zijn…

De Prostitutie

Vanaf het begin in de jaren zeventig tot en met anno 2010…er zou een boek over geschreven kunnen worden. Zwartboek, witboek, sleutelromans, grijs gedogen, misdaad en witte boorden, moord en doodslag, slavernij, illegaliteit en legalisatie, bestemmingsplan… Tsja… wordt vervolgd…

Het Victoriepark

Het verdwijnen van 10% van het park vanwege de tweede Friese brug, het wel en/of niet blijven van Parkhof en een mogelijk poppodium, “het Theehuis” en de rehabilitatie van het park.

De Bestemmingsplannen

Vanaf het eerste Globale Bestemmingsplan Oostelijk Stadsdeel 1 van 1976 tot het huidige bestemmingsplan ”Alkmaarse Binnenstad Zuid Oost”.

Verkeer

In de loop der jaren vijf gemeentelijke verkeersplannen, de Bierkade in het bijzonder en op dit moment de bereikbaarheid van de wijk vanwege het eenrichtingsverkeer op de Wageweg en de Kanaalkade en de herinrichting van de Dijk.

De Horeca

Horeca heeft altijd een belangrijke rol gespeeld tijdens de ontwikkelingen in het Oostelijk Stadsdeel. Er is altijd intensief overleg geweest met de werkgroep, de gemeente en de horeca over…de uitbreidingen, de verbeteringen, de overlast, de paragrafen in de bestemmingsplannen, de verschillen tussen café’s en restaurants en nachtclubs en snackbars en ontnuchteringzaken en de koppeling daarvan aan evenementen.

Evenementen

De bruisende binnenstad van Alkmaar. Niets op tegen zolang bruisen maar niet ontaard in dreunende bassen, wijkoverschrijdende denderende housebeats en zeer veelvuldige overschrijding van de geluidsnormen. De Beatles in Blokker speelden op 4x 40 watt en het was hard. Tegenwoordig is 200watt uitgangsvermogen “normaal” en dreunen onhoorbare bassen dwars door je middenrif. Geen muziek zonder techniek. Op naar een “bruisende” binnenstad.

Parkeren

Niets zo belangrijk als je auto vlak bij de deur. Van overal vrij parkeren tot parkeermeters en belanghebbende parkeren. Tarieven en de economie van de schaarste… er zijn altijd meer auto’s dan plaatsen.

Overleg Participatie

De werkgroep SOS heeft in het verleden tot op het heden deelgenomen aan ontelbare overleggroepen. Op dit moment participeert de werkgroep in de volgende overleggroepen: Victoriepark, herinrichting Dijk, beheersgroep Schelphoek, Denktank Alkmaar Centrum, Kadernota Duurzame Bereikbaarheid, Wijkbreed Overleg Centrum, Burgerparticipatie in Ontwikkeling, Overleg Horeca en Openbare Orde, Evenementenplatform, Bereikbaarheidsoverleg, OSA, Regiegroep Centrum.

Foto: Janneke Verburg